Kosova vatandaşlığı, özellikle köken bağı olanlar, uzun süredir ülkede yaşayanlar veya yatırım yapanlar için önemli bir konudur. Çifte vatandaşlık ise birçok kişinin merak ettiği, karmaşık ve dikkatli incelenmesi gereken bir hukuki alandır. Bu makale, Kosova Cumhuriyeti’nin çifte vatandaşlık politikasını, başvuru şartlarını ve Türk vatandaşları için pratik bilgileri detaylıca ele alacaktır.
Önemli Uyarı: Vatandaşlık mevzuatı değişebilir. Kesin ve güncel bilgi için daima bir Kosovalı göç avukatına başvurmanız ve Kosova İçişleri Bakanlığı, Göç Dairesi‘nden (Direksioni i Migracionit) resmi bilgi almanız şiddetle tavsiye edilir.
Kosova’nın Çifte Vatandaşlık Politikası: Genel Yaklaşım
Kosova anayasası ve vatandaşlık kanunu, “çoklu vatandaşlığa” (shtetasë e shumëfishtë) genellikle izin verir. Ancak bu izin mutlak değildir ve bazı durumlar veya diğer ülkenin kuralları nedeniyle sınırlandırılabilir. Kosova, vatandaşlık kazanma konusunda genel olarak “ius sanguinis” (kan bağı) ilkesini temel alır, ancak doğum yeri, evlilik ve yerleşme yoluyla da vatandaşlık mümkündür.
Temel prensip şudur: Bir Kosova vatandaşı, başka bir ülkenin vatandaşlığını aldığında, otomatik olarak Kosova vatandaşlığını kaybetmez. Benzer şekilde, yabancı bir vatandaş Kosova vatandaşlığını kazandığında, kendi önceki vatandaşlığını sürdürebilir (eğer o ülkenin yasaları da buna izin veriyorsa).
Kosova Vatandaşlığı Kazanma Yolları ve Çifte Vatandaşlık
1. Köken veya Soy Bağı İle (Descent)
En yaygın ve kesin yoldur.
- Kosovalı Ebeveyn: Doğum anında en az bir ebeveyni Kosova vatandaşı olan her çocuk, otomatik olarak Kosova vatandaşıdır.
- Doğum Yeri + Büyükanne/Büyükbaba: Kosova topraklarında doğan ve en az bir büyükanne veya büyükbabası Kosova kökenli olan kişiler de başvurabilir.
- Çifte Vatandaşlık Durumu: Bu yolla vatandaşlık alan kişiler, diğer ülke vatandaşlıklarını koruyabilirler. Kosova, bu kişileri “kayıp vatandaşlar” olarak görür ve vatandaşlığı genişletmeyi teşvik eder.
2. Evlilik Yoluyla
- Bir Kosova vatandaşı ile en az 3 yıl süreyle evli kalmak ve bu sürenin son 2 yılını Kosova’da yasal ikamet ederek geçirmek gereklidir.
- Evliliğin gerçek ve sürekli olduğunu kanıtlamak esastır (ortak banka hesabı, ikametgah, fotoğraflar vb.).
- Çifte Vatandaşlık Durumu: Bu yolla Kosova vatandaşı olan kişiler, önceki vatandaşlıklarını genellikle koruyabilirler.
3. Yerleşme (İkamet) Yoluyla
- Kosova’da kesintisiz ve yasal olarak en az 5 yıl ikamet etmiş olmak temel şarttır.
- Bu süre, genellikle Çalışma İzni veya Aile Birleşimi Oturumu gibi yasal statülerle geçirilmelidir.
- Ek Şartlar: Yeterli gelir veya mali kaynak, temel Arnavutça veya Sırpça dil bilgisi, sosyal entegrasyon kanıtları ve adli sicil kaydı istenebilir.
- Çifte Vatandaşlık Durumu: Bu yolla vatandaşlık alan kişiler için de çifte vatandaşlık genellikle mümkündür. Ancak, Türkiye gibi bazı ülkeler, kendi vatandaşlarının başka bir ülkenin vatandaşlığını “izin almadan” almasını belirli şartlara bağlayabilir veya yasaklayabilir. Bu nokta çok kritiktir.
4. Olağanüstü Katkı veya Yatırım Yoluyla
- Kosova’ya üst düzey bilimsel, ekonomik, kültürel veya sportif katkıda bulunanlar veya önemli miktarda yatırım yapanlar için istisnai bir yoldur.
- Şartlar ve gereken yatırım miktarı net olarak kanunda belirtilmemiştir; Bakanlar Kurulu kararı ile bireysel olarak değerlendirilir.
- Çifte Vatandaşlık Durumu: Bu kişiler de genellikle önceki vatandaşlıklarını koruyabilir.
Başvuru Süreci ve Gerekli Belgeler (Genel)
- Hazırlık: Başvuru sebebinize uygun tüm belgeleri toplayın (evlilik cüzdanı, doğum belgesi, ikamet belgeleri, pasaportlar, sabıka kaydı, gelir belgesi, dil sertifikası vb.).
- Çeviri ve Onay: Tüm yabancı dildeki belgeler, Kosova’da resmi tercümanlar tarafından çevrilmeli ve noter onaylı olmalıdır. Apostil şereti gerekebilir.
- Başvuru: Başvuru, Kosova İçişleri Bakanlığı Göç Dairesi’ne veya Kosova dışındaki bir Kosova Büyükelçiliği/Konsolosluğu’na yapılır.
- İnceleme: Yetkililer başvuruyu ve belgeleri inceler, gerekirse ek sorular sorar veya mülakat yapar. Süre birkaç aydan bir yıla kadar uzayabilir.
- Karar: Olumlu karar çıkarsa, Kosova Vatandaşlık Belgesi (Dëshmi e Shtetësisë) ve Kimlik Kartı (Letërnjoftim) almak için başvurursunuz.
Türk Vatandaşları İçin Kritik Noktalar ve Uyarılar
- Türk Mevzuatı: Türkiye, sınırlı çifte vatandaşlığa izin verir. 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’na göre, doğumla (otomatik) kazanılan çifte vatandaşlık sorun teşkil etmez. Ancak, sonradan izin alarak elde edilen vatandaşlıklar için durum farklıdır. Bir Türk vatandaşının, “izin almadan” başka bir devlet vatandaşlığını kazanması, Türk vatandaşlığının kaybına yol açabilir. İzin, Bakanlar Kurulu Kararı ile verilir ve genellikle ülkenin menfaatine olan durumlarda (sporcu, bilim insanı vb.) sağlanır.
- Askerlik Durumu: Kosova vatandaşlığı alan bir Türk erkek vatandaşı, Türk vatandaşlığını korusa dahi, Türkiye’deki askerlik yükümlülüğünden otomatik olarak kurtulmaz. Askerlik durumunun netleştirilmesi şarttır.
- Vergilendirme: Çifte vatandaşlık, çifte vergilendirme riski doğurabilir. Türkiye ve Kosova arasında “Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması” olup olmadığı kontrol edilmelidir.
- Pratik Tavsiye: Kosova vatandaşlığına başvurmadan ÖNCE, mutlaka bir Türk avukatına (vatandaşlık hukuku uzmanı) ve bir Kosovalı göç avukatına ayrı ayrı danışın. Her iki ülkenin mevzuatının kesişim noktalarını anlamak hayati önem taşır.
